" ਕਾਵਿ-ਕਣੀਆਂ "

ਦੁਨੀਆਂ ਤੇ ਪਰਛਾਵਾਂ ਤੇਰੇ ਨੈਣਾਂ 'ਚਿ ਅੱਜ ਉਤਰ ਜਾਣ ਨੂੰ ਦਿਲ ਕਰਦਾ, ਤੇਰੇ ਬਾਝੋਂ ਸੱਜਣਾ ਮੇਰਾ ਜੀਅ ਮਰਦਾ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਾਂਗ ਝਨਾਂ ਦੇ ਮੈਨੂੰ ਅੱਜ ਲੱਗਦੀ, ਦਿਲ ਮੇਰਾ ਤਾਂ ਡੁੱਬਦਾ, ਡੁੱਬਦਾ ਹੈ ਤਰਦਾ ਮਨ ਚਾਹੁੰਦਾ ਏ ਤੈਨੂੰ ਬੱਸ ਵੇਖੀਂ ਜਾਵਾਂ, ਤੇਰੇ ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਬਣ ਕੇ ਪੰਛੀ ਘਰ ਪਾਵਾਂ ਇਸ ਦੁਨੀਆਂ ਤੋਂ ਦੂਰ ਕਿਤੇ ਚਲ ਜਾ ਵਸੀਏ, ਦੋ ਦਿਲਾਂ ਦਾ ਝੱਲਦੀ ਨਾ ਇਹ ਪਰਛਾਵਾਂ।

ਨੈਣ ਨੈਣ ਨਸ਼ੀਲੇ, ਰੰਗ-ਰੰਗੀਲੇ ਜਾਪਣ ਖ਼ੂਨੀ, ਪਰ ਸ਼ਰਮੀਲੇ ਜ਼ੁਲਫ਼ਾਂ ਨਾਗਣ, ਵਾਂਗ ਫੁੰਕਾਰਨ ਚੁਣ ਕੇ ਚੋਬਰ, ਗੱਭਰੂ ਮਾਰਨ ਹੋਂਠ ਗੁਲਾਬੀ, ਰੰਗ ਬਿਖ਼ੇਰਨ ਬੋਲਾਂ ਵਿੱਚੋਂ, ਹਾਸੇ ਕੇਰਨ ਮੁਖੜਾ ਜਾਪੇ, ਸੁਰਖ਼ ਗੁਲਾਬ ਸੂਹੇ ਰੰਗ ਤੋਂ, ਵਰ੍ਹੇ ਸ਼ਬਾਬ ਯਾਰ ਮੇਰਾ ਏ, ਮੇਰੀ ਆਬ ਨੈਣਾਂ ਵਿੱਚੋਂ, ਕਰੇ ਅਦਾਬ ਹੁਸਨਾਂ ਲੱਦੀ, ਨਿਰੀ ਸ਼ਰਾਬ ਮਿਲਿਆ ਮੈਨੂੰ, ਸੀ ਆਫ਼ਤਾਬ। ਮਿਲਿਆ ਮੈਨੂੰ, ਸੀ ਆਫ਼ਤਾਬ।।

ਇੱਕ ਕਿਸਮਤ ਵੀ ਇੱਕ ਕਿਸਮਤ ਵੀ ਮੇਰੀ ਵੈਰਨ ਏ ਦੂਜਾ ਰੱਬ ਵੀ ਮੇਰਾ ਯਾਰ ਨਹੀਂ ਤੀਜਾ ਦੁਨੀਆਂ ਮੈਨੂੰ ਚਾਹੁੰਦੀ ਨਹੀਂ ਬਾਕੀ ਤੂੰ ਵੀ ਤਾਂ ਵਫਾਦਾਰ ਨਹੀਂ ਹਰ ਚੀਜ਼ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਡੰਗਿਆ ਏ ਕੋਈ ਖਾਲੀ ਵੀ ਗਿਆ ਵਾਰ ਨਹੀਂ ਪਰ ਫੇਰ ਵੀ ਹੌਂਸਲਾ ਕੀਤਾ ਏ 'ਕੰਗ' ਸਮਾਂ ਕਿਸੇ ਲਈ ਖਾਰ ਨਹੀਂ ਫੁੱਲ, ਖਾਰ ਦੇ ਸੰਗ ਖਿੜਾਉਂਦਾ ਏ ਇੱਥੇ ਮਰਦੀ ਕਦੇ ਬਹਾਰ ਨਹੀਂ ਨਫਰਤ ਜੇ ਖੁੱਲੀ ਫਿਰਦੀ ਏ ਫਿਰ ਕੈਦੀ ਵੀ ਇਹ ਪਿਆਰ ਨਹੀਂ!

ਦਿਲ ਮੇਰੇ 'ਚੋਂ ਦਿਲ ਮੇਰੇ 'ਚੋਂ ਲਾਟ ਜੋ ਉੱਠਦੀ, ਤੇਰੇ ਨਾਮ ਦੀ ਲੋਅ ਕਰਦੀ ਫੱਟ ਹਿਜਰ ਦਾ ਡੂੰਘਾ ਦਿਲ ਤੇ, ਜ਼ਿੰਦ ਨਈਂ ਮੇਰੀ ਹੁਣ ਜਰਦੀ

ਗ਼ਜ਼ਲ ਜੋ ਆਪਣਾ ਇਤਿਹਾਸ ਭੁਲਾਈ ਜਾਂਦੇ ਨੇ। ਉਂਗਲ਼ਾਂ ਉੱਤੇ ਗ਼ੈਰ ਨਚਾਈ ਜਾਂਦੇ ਨੇ। ਜੋ ਫਿਰਦੇ ਨੇ ਗੈਰਾਂ ਦੇ ਅੱਜ ਪਿੱਛੇ ਪਿੱਛੇ, ਉਹ ਆਪਣੀ ਪਹਿਚਾਣ ਗਵਾਈ ਜਾਂਦੇ ਨੇ। ਇਕ ਤਾਂ ਡੂੰਘੇ ਜ਼ਖ਼ਮ ਸੀ ਦਿੱਤੇ ਦੁਸ਼ਮਣ ਨੇ, ਆਪਣੇ ਵੀ ਉੱਤੋਂ ਲੂਣ ਹੀ ਪਾਈ ਜਾਂਦੇ ਨੇ। ਨ੍ਹੇਰ ਕਰੇਗਾ ਦੂਰ ਦਿਲਾਂ ਦਾ ਵੀ ਇਕ ਦਿਨ, ਸਭ ਸੂਰਜ ਤੋਂ ਆਸ ਲਗਾਈ ਜਾਂਦੇ ਨੇ। ਸੱਚ ਦਾ ਕਾਤਿਲ ਤੁਰਿਆ ਫਿਰਦਾ ਨੰਗੇਧੜ, ਬੇਦੋਸ਼ੇ ਨੂੰ ਫਾਂਸੀ ਲਾਈ ਜਾਂਦੇ ਨੇ। ਇੰਨਾ ਖ਼ੌਫ਼ ਕਿ ਸਭ ਕੁਝ ਅੱਖੀਂ ਤੱਕ ਕੇ ਵੀ, ਲੋਕੀਂ ਮੂੰਹ ਤੇ ਤਾਲਾ ਲਾਈ ਜਾਂਦੇ ਨੇ। ਮੈਂ ਤਾਂ ਜੋ ਤੱਕਿਆ ਸੀ ਦੱਸਣ ਲੱਗਾ ਸਾਂ, ਯਾਰ ਹੀ ਮੈਨੂੰ ਚੁੱਪ ਕਰਾਈ ਜਾਂਦੇ ਨੇ। ਲੋਕੀਂ ਕਿੰਨੇ ਬੇਦਸਤੂਰੇ ਹੋ ਗਏ ਨੇ, ਮਾਲਿਕ ਨੂੰ ਹੀ ਚੋਰ ਬਣਾਈ ਜਾਂਦੇ ਨੇ। ਕੱਲਾ ਕੱਲੇ ਨਾਲ ਲੜੇ ਇਹ ਗੱਲ ਗਈ, ਇਕ ਸੱਚ ਨਾ' ਲੱਖ ਝੂਠ ਲੜਾਈ ਜਾਂਦੇ ਨੇ। ਬਿਰਖਾਂ ਦੀ ਆਹ ਸੁਣ ਕੇ ਪੌਣਾਂ ਰੋਂਦੀਆਂ ਪਰ, ਲੱਕੜਹਾਰੇ ਜਸ਼ਨ ਮਨਾਈ ਜਾਂਦੇ ਨੇ! 'ਕੰਗ' ਚਮਕਦੇ ਰਹਿਣ ਮੁੱਹਬਤ ਦੇ ਤਾਰੇ, ਜਿਹੜੇ ਹਰ ਚਿਰਾਗ ਰੁਸ਼ਨਾਈ ਜਾਂਦੇ ਨੇ।

ਤੇਰੀ ਯਾਦ ਆਈ ਹਾਂ, ਅੱਜ ਫੇਰ ਤੇਰੀ ਯਾਦ ਆਈ। ਹੌਕੇ ਬਿਨ, ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਲਿਆਈ। ਹਾਂ, ਸੱਚੀਂ ਅੱਜ ਤੇਰੀ ਯਾਦ ਆਈ, ਰੁੱਸ ਗਈ ਸੀ, ਮੈਂ ਮਸਾਂ ਮਨਾਈ। ਕਿੰਨਾ ਹੀ ਚਿਰ ਵੇਂਹਦੀ ਰਹੀ ਸੀ, ਥੋੜਾ ਸੰਗ ਕੇ, ਜਦ ਸੀ ਸ਼ਰਮਾਈ। ਚਿਰ ਤੋਂ ਪਿਆਸਾ ਤੇਰੀ ਦੀਦ ਦਾ, ਅੱਜ ਫਿਰ ਤੂੰ ਆ ਮੇਰੇ ਮੂੰਹ ਲਾਈ। ਖੈਰ, ਤੂੰ ਅੱਜ ਮੁਦੱਤ ਬਾਅਦ ਸਹੀ, ਹਾਂ ਮੁੜ ਕੇ ਤਾਂ ਆਈ, ਹਾਂ ਤੂੰ ਆਈ।।

ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਇਨਸਾਨ ਸੀ! ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਤੂਫ਼ਾਨ ਸੀ, ਉਹ ਯੋਧਾ ਬਲਵਾਨ ਸੀ, ਸਿੱਖ, ਹਿੰਦੂ ਦੇ ਨਾਲੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਉਹ ਚੰਗਾ ਇਨਸਾਨ ਸੀ, ਉਹ ਯਾਰੋ ਇਨਸਾਨ ਸੀ! ਬੱਸ ਕਰੋ ਹੁਣ ਫਿਰਕਪ੍ਰਸਤੋ, ਬੰਦ ਕਰੋ ਹੁਣ ਡੌਰੂ ਆਪਣਾ, ਅਜੇ ਤਾਂ ਆਖੋ ਸਿੱਖ ਜਾਂ ਹਿੰਦੂ, ਆਖੋਂਗੇ ? ਮੁਸਲਮਾਨ ਸੀ, ਉਹ ਚੰਗਾ ਇਨਸਾਨ ਸੀ, ਉਹ ਯਾਰੋ ਇਨਸਾਨ ਸੀ! ਧਰਮ ਅਫੀਮ ਹੈ ਕਹਿਣਾ ਉਸਦਾ, ਜਿਸਦੇ ਨਾਂ ਤੇ ਵੰਡੀਆਂ ਪਾਵੋਂ, ਸੋਚ, ਸਿਧਾਤਾਂ ਦੀ ਖਾਤਰ ਜੋ, ਹੋਇਆ ਕੱਲ ਕੁਰਬਾਨ ਸੀ, ਉਹ ਯਾਰੋ ਇਨਸਾਨ ਸੀ, ਉਹ ਚੰਗਾ ਇਨਸਾਨ ਸੀ! ਸਭ ਨੂੰ ਪਤਾ ਹੈ ਮਕਸਦ ਥੋਡਾ, ਹੁਣ ਇਹ ਰਹਿਣਾ ਪਿਆ ਅਧੂਰਾ, ਭੁੱਲ ਜਾਵੋ ਕਿ ਚਾਲ ਤੁਹਾਡੀ, ਤਿੱਖੀ ਕੋਈ ਕਿਰਪਾਨ ਸੀ, ਉਹ ਚੰਗਾ ਇਨਸਾਨ ਸੀ, ਉਹ ਯਾਰੋ ਇਨਸਾਨ ਸੀ! ਸਾਡੇ ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਅੱਜ ਵੀ ਜੀਂਦੇ, ਬਿਜਲੀ ਬਣਕੇ ਉਸਦੇ ਖਿਆਲ, ਕਰਨਾ ਹੈ ਅਸੀਂ ਰਲ਼ ਕੇ ਪੂਰਾ, ਜੋ ਉਸਦਾ ਅਰਮਾਨ ਸੀ, ਉਹ ਚੰਗਾ ਇਨਸਾਨ ਸੀ, ਉਹ ਯਾਰੋ ਇਨਸਾਨ ਸੀ! ਖੁੱਲੇ ਅੰਬਰ ਵਰਗੀਆਂ ਸੋਚਾਂ, ਦਾ ਮਾਲਕ ਸੀ ਭਗਤ ਸਿੰਘ, ਇਸ ਧਰਤੀ ਤੇ ਕੰਧਾਂ ਦੀ ਥਾਂ, ਉਹ ਚਾਹੁੰਦਾ ਮੈਦਾਨ ਸੀ, ਉਹ ਚੰਗਾ ਇਨਸਾਨ ਸੀ, ਉਹ ਯਾਰੋ ਇਨਸਾਨ ਸੀ! ਉਸਦੇ ਅੱਖਰ ਲਟ ਲਟ ਬਲ਼ਦੇ, ਲੁਕਣੀ ਨਾ ਹੁਣ ਉਸਦੀ ਲੋਅ, ਵਿੱਚ ਮਨੁੱਖਤਾ ਇਕਸਾਰਤਾ, ਉਸਦਾ ਇਹ ਪੈਗ਼ਾਮ ਸੀ, ਉਹ ਚੰਗਾ ਇਨਸਾਨ ਸੀ, ਉਹ ਯਾਰੋ ਇਨਸਾਨ ਸੀ! ਫਾਂਸੀ, ਫਾਹੇ ਜੋ ਵੀ ਹੋਵਣ, 'ਮਿੱਟੀ' ਬੱਸ ਮੁਕਾ ਸਕਦੇ, ਅੱਜ ਵੀ ਉਸਦੀ 'ਸੋਚ' ਜਵਾਨ, ਪਹਿਲਾਂ ਜਿਵੇਂ ਜਵ